(Leeswaarschuwing: De onderstaande tekst bevat details over de inhoud en/of afloop van het verhaal.)
Samenvatting
Merel vindt bij een rondgang door de
school een agenda van een meisje, dat Melissa heette. Die agenda gaat ze min of
meer als dagboek gebruiken om de dagen van elkaar te kunnen onderscheiden.
Boven alle hoofdstukken staat dan ook vermeld welke dag het is dat de mensen in
het schoolgebouw zitten. Een van de acht, de cameravrouw Lotteke, is al
heel snel verdwenen. De andere zeven zijn Merel, Barry en Leo (die van de
televisiezijde komen) Natalie en haar zoon, de 8-jarige Joeri, Kaspar (de
onderwijzer van Joeri) en Kalyem (de conciërge van de school). Ze besluiten de
lokalen zo te verdelen dat iedereen een andere kamer heeft. Ze hebben helemaal
geen contact met de buitenwereld en ze vragen zich natuurlijk wel af wat er
buiten is gebeurd. Leo is populair onder de bewoners. In het begin draait alles
om het jongetje Joeri dat het leven in de brouwerij brengt. Hij zorgt dat er
gespeeld wordt. Maar gaandeweg komen er spanningen onderling. Dat heeft
bijvoorbeeld te maken met het verdelen van voedsel en de behoefte aan seks. Op
dag 21 vindt Merel een buisje waarin medicijnen hebben gezeten voor iemand die
onder grote psychische spanningen lijdt. Ze vertelt dat wel tegen Barry, die
een van haar beste collega’s is. Dan valt de elektriciteit uit, wat ook
weer voor spanningen zorgt. Om de seksuele spanning te verminderen masturbeert
Merel bij erotische fantasieën, want seks is onder dergelijke omstandigheden
een middel tot ontspanning. Natalie brengt daarom vaak de nachten door in het
lokaal van Kasper, de onderwijzer van Joeri. Joeri voelt zich dan
buitengesloten door twee mensen uit zijn directe omgeving (zijn moeder en zijn
meester) en zoekt zijn toevlucht tot Merel. Ze begrijpt later dat hij dit doet
om zijn moeder een beetje jaloers te maken. Hij vraagt Merel met hem het
mattenspel te spelen. Daarbij glijdt hij met een mat van de trappen in de school.
Maar wanneer Merel eindelijk daarin toestemt, gaat het goed mis. Joeri dondert
van de trap en het ziet er akelig uit. Zijn arm heeft een open , gecompliceerde
breuk en daarin begint later koudvuur te komen. De arm wordt zwart en moet
worden geamputeerd. Dat doet Kaspar met het keukenmes. Merel veegt de bloedvlek
van de trap, maar vindt meteen een nieuw kokertje van medicijnen. Natalie is
woedend vanwege het gebeurde, maar eigenlijk is ze zelf ook een beetje schuldig
door ‘s nachts naar Kaspar te gaan.
Natalie en Kaspar nemen het besluit het
schoolgebouw te verlaten. Ze dragen Joeri met zich mee, wanneer ze vertrekken.
Leo zegt dat Joeri zo koud was toen hij vertrok, dat hij vermoedt dat het
jongetje dood was. Dat gebeurt allemaal omstreeks de dagen 50 tot en met 55.
Een dag later hebben Merel en Leo voor de eerste keer seks met elkaar. De dagen
daarna gebeurt dat weer, maar Merel zorgt ervoor dat ze altijd vroeg weer
weggaat bij Leo, want ze wil niet dat de anderen iets merken. Wanneer ze
elke vierde nacht wil overslaan met seks en ze langs zijn lokaal loopt, hoort
ze twee mannen hijgen. Leo en Barry hebben dan ook seks met elkaar.
Op dag 72 is het 12 november en dat is de
verjaardag van Merel. Ze wordt 29 jaar. Kaylem nodigt haar uit in zijn lokaal:
ze krijgt als cadeau een ketting die hij zelf gemaakt heeft. Hij vertelt haar
over zijn verleden als vluchteling. De dagen vliegen voorbij. Merel heeft
steeds seks met Leo. Ze heeft een vreemd soort buikpijn. De lezer vermoedt op
dat moment wel dat ze zwanger zal zijn. Dat verhoogt ook de onderlinge
spanningen, want Barry weet er intussen van. Hij was er immers ook gebrand om
Leo te veroveren. Maar hij ziet nu in dat dit waarschijnlijk onmogelijk is. Hij
wil dan niet verder leven en weigert te eten en te drinken. Merel verzorgt hem
nog een tijdje. Leo verdenkt Barry ervan de man van de pillen te zijn. Merel
krijgt een geschreven brief van Barry: hij wil niet verder leven. Hij zegt dat
hij nooit pillen heeft geslikt. Hij vertelt dat hij Leo ook een brief geschreven
heeft. Merel kient het zo uit dat ze de brief van Barry aan Leo ontfutselt
terwijl hij onder de douche staat. In de brief deelt Barry aan Leo mee dat hij
verliefd op hem is, maar dat hij begrijpt dat hij voor Merel kiest. Daarmee is
het doel in zijn leven voorbij. Als lezer voorvoel je dat hij de lust om te
leven verloren heeft en zal sterven.
Merel is intussen zwanger: dat kan alleen
van Leo zijn en in haar dagboek richt ze zich nu tot “je”, met wie ze meer dan
waarschijnlijk haar ongeboren kind bedoelt. Die wil ze voor later vertellen wat
er allemaal gebeurd is.
Barry sterft en het lijkt erop dat Kaylem
hem een handje heeft geholpen. Merel is enkele dagen niet goed bij bewustzijn
en als ze wakker wordt, blijkt dat Kaylem en Leo begonnen zijn aan de fastfoodmaaltijd-Barry.
Ze zijn aan zijn benen begonnen. Deze vorm van kannibalisme komt natuurlijk wel
eens meer voor bij mensen onder extreme omstandigheden (vgl. de beruchte
vliegramp in de Andes in de film Alive). Kaylem is de initiatiefnemer. Volgens Leo
smaakt het vlees hetzelfde als de Peruaanse cavia die hij ooit eens voorgezet
heeft gekregen. Merel neemt later wraak door Kaylem te wurgen met de ketting
die ze ooit van hem had gekregen voor haar verjaardag. En omdat het voedsel na
al die dagen natuurlijk op is, beginnen ze ook te knagen aan het vlees
van Kaylem. Het is allemaal heel luguber.
In een van de laatste dagboekhoofdstukken
beklemt Leo dat hij in North Dakota verslaafd is geraakt aan de pillen. Hij had
vijf kokers bij zich toen hij in het schoolgebouw aankwam. Hij vertelt aan
Merel dat hij de school moet verlaten, omdat hij “hulp” moet halen, omdat
anders Merel, de baby en hijzelf het allemaal niet zullen overleven. In het
laatste dagboekverhaal geeft Merel aan dat Leo acht dagen daarvoor vertrokken
is en dat ze sindsdien niets meer van hem heeft vernomen. Ze bekent dat ze nu
alle pillen in een keer geslikt heeft: ze droomt nu min of meer van een reis
naar North Dakota met haar (ongeboren) dochtertje.
Een bizar einde van het verhaal. Waarschijnlijker
is dat ze in het schoolgebouw zal zijn omgekomen en dat anderen haar
dagboekaantekeningen zullen hebben gevonden.
(Bron: Scholieren – “alles wat er was”
door Kees Van Der Pol, 2013)
Mening
Is het eindelijk zomervakantie, ga ik een
boek lezen waarbij mensen gevangen zitten in een schoolgebouw. De grootste
nachtmerrie van een scholier komt in het boek “Alles wat er was”, door Hanna
Bervoets, tot leven en wordt een regelrechte kwelling voor hoofdpersoon Merel.
Na de eerste hoofdstukken kom je steeds
meer in een draaikolk van spanning terecht. Het boek bevat erg veel
spanningsbogen met geheimzinnige en rare gebeurtenissen waardoor de aandacht
van de lezer niet af te wenden is. Wanneer je dan eindelijk denkt een adempauze
te hebben bereikt wordt je alweer geconfronteerd met het volgende probleem,
discussie of kwelling van het gezelschap. Hierdoor blijft het boek tot het
einde interessant om te lezen.
De schrijfstijl van H. Bervoets is,
wanneer de aandacht erbij wordt gehouden, relatief gemakkelijk te begrijpen. De
moeilijke punten zitten hem in de opbouw van het boek in combinatie met de vele
geheimzinnige en spannende gebeurtenissen. Je krijgt steeds een andere dag uit
het dagboek van Merel mee waardoor de chronologie onjuist is. Bepaalde
ontwikkelingen moet je dus zelf koppelen en je wordt vaak naar bepaalde
dwaalsporen geleidt. Daarbij krijg je de situatie alleen vanuit het dagboek van
Merel mee en daarmee dus alleen haar visie op de situatie. Naarmate de dagen
oplopen worden beschrijvingen vager door de afnemende krachten van de
hoofdpersoon. Toch is deze moeilijkheidsgraad op een positieve manier
neergezet, vooral als je wel houdt van een puzzeltje. Zonder deze verassende
aspecten zou het boek eentonig en saai worden. De lezer wordt beziggehouden doordat
de schrijfster haar/hem stimuleert de eigen hersencapaciteit te gebruiken, een
slimme zet van Hanna Bervoets.
Toch vond ik het boek niet altijd even
plezierig om te lezen. De samenstelling van het gezelschap is enigszins apart
en ook de situatie lijkt onwaarschijnlijk. Naarmate het boek vordert wordt de
situatie heftiger en dat vereist ook hectische maatregelen. Vooral toen het
kannibalisme aan bod kwam en de daaropvolgende moord op de conciërge werd het
mij af en toe even te veel. Dit is natuurlijk voornamelijk te wijden aan mijn
persoonlijke smaak in boeken en mijn verbeeldingsvermogen waardoor elk detail
tot leven kwam. Toch geeft dit ook aan dat “Alles wat er was” een goed
geschreven en samengesteld boek is waarbij het verhaal zich echt hecht aan je
gedachten.
Ik kan met zekerheid zeggen dat dit boek gemakkelijk
en vlot weg leest zonder afbreuk te doen aan de zeer spannende opbouw van het
boek. Het verhaal kent zijn rare en aparte kanten maar dit geeft het boek een
eigenaardig en toch aantrekkelijk karakter. De afsluiting is, positief of
negatief gezien, een knaller en vormt zich tot een open einde waardoor de lezer
het verhaal nog wel een tijdje bij zich draagt. “Alles wat er was” zou niet
mijn eerste aanbeveling zijn maar verdient toch een goede plaats door het
indrukwekkende verhaal.
Geschreven door: Lysbeth Koster
0 reacties:
Een reactie posten