(Leeswaarschuwing: De onderstaande tekst bevat details over de inhoud en/of afloop van het verhaal.)

Samenvatting

Dit boek vertelt een verhaal over Reina van Holten, ongeveer 20 jaar. Ze woont samen met haar vriendin Abby in Amsterdam, omstreeks 1947. Reina werkt als verkoopster bij de Bijenkorf, alhoewel ze verder wil in de mode. Ze wil eigenlijk een opleiding volgen tot modetekenaar, maar omdat haar ouders niet meer leven weet ze niet hoe ze de opleiding moet betalen. Gelukkig krijgt ze door een gulle gift van een geinteresseerde vriendin op leeftijd een kans om naar de opleiding te gaan, waar ze een groot talent blijkt te hebben in het modetekenen. Daar maakt ze echter een van de tweedejaars studenten bijzonder jaloers. Deze Harriët kan ook erg goed tekenen, maar is heel wat minder goed in kritiek incasseren. Het ontbreekt haar niet aan talent, maar haar egoïstische en onaardige karakter weerhoudt haar van haar grootste dromen. Ondertussen ontmoet Reina een charmante student, Roel, die haar ook niet koud laat. Echter, over de rol van de vrouw is hij erg duidelijk. Zij thuis voor de kinderen, terwijl de man werkt. Reina is niet zeker of ze dat wel ziet zitten. Als hij haar nu al niet serieus neemt, wanneer dan wel? Langzaam windt Harriet zich steeds meer op over het groeiende talent van Reina. Ze probeert hier een stokje voor te steken door een aantal gemene streken uit te halen. Maar de koele reactie van de altijd zo kalme Reina veroorzaakt nog meer opwinding. Harriet besluit te stoppen met de cursus en gaat op zoek naar een baan op niveau in de modewereld. Wanneer de wanhoop haar nabij is bij haar nieuwe baan schiet Reina haar te hulp. De strijdbijl wordt begraven en Harriet realiseert zich dat ze haar houding tegenover anderen moet veranderen. Reina zet haar opleiding voort en ook met Roel beginnen de serieuze gesprekken waar ze zo naar verlangde dan eindelijk te komen.

(Bron: De Leesfabriek – “Kleren maken de vrouw” gastblogger, 2013. Daarnaast zijn eigen aanpassingen verricht.)

Mening

Na de Tweede Wereldoorlog werd opdracht gegeven een reeks carrièreboeken te schrijven. Ook “Kleren maken de vrouw” van Hella Haasse behoort tot deze reeks en richt zich tot de opleidingsmogelijkheden in de mode van die tijd.

Het allerlaatste boek dat ik ging lezen voor VWO 6 moest een knaller zijn. Ik moest de literaire leesstijl met een goed gevoel afsluiten voor ik mij weer kon richten op het uitlezen van de stapel fantasie boeken en romans, die overigens erg gegroeid is door de jaren heen. En, op aanraden van een klasgenoot, is dat ook zeker gelukt. Dit prachtige boek van Hella S. Haasse las heerlijk weg op het strand. De zon die mijn huid verwarmde en langzaam mijn wangen deed kleuren, vergezeld door een heerlijke bries de mijn hoofd koel hielt onder de spannende momenten van het boek.

Ten eerste is de schrijfstijl van H. Haasse erg prettig. De zinnen zijn kort en bondig maar worden interessant gemaakt door de vele citaten en gesprekken die erin voorkomen. Zo krijg je het idee echt bij Reina en Abby in het appartement te wonen. Toch beschikken de personages niet over veel diepgang en is weinig ontwikkeling te zien. Er wordt gebruik gemaakt van stereotyperingen in bijvoorbeeld het verwende, gemene en egoistische meisje Harriet met een rijke achtergrond en Reina, die zowel in fysieke als karakteriserende beschrijvingen bijna perfect is. Ook haar leven is op een overdreven romantische en dramatische manier in elkaar gezet. Het is alsof je weer een meisjesboek als “Hoe overleef ik…” erbij pakt, maar op een positieve manier. Het is fijn om eens een boek te lezen wat niet zo zwaar op de maag ligt, vooral naast al die ijsjes van de vakantie.

Ten tweede sprak het onderwerp van het boek mij erg aan. Het begon al bij de titel: “Kleren maken de vrouw”. Ik ben het volkomen met deze zin eens omdat je met je eigen stijl kan laten zien wie je bent. Elke vrouw kan zich van anderen onderscheiden door haar eigen intuïtie en smaak te volgen om zich op deze manier tot een individu te maken in de grote massa van vrouwen om zich heen. De weg naar het vinden van een eigen stijl is voor iedereen verschillend en zorgt voor creativiteit en ontwikkeling. Wanneer vervolgens een eigen stijl is geboren geeft dat een stukje comfort maar ook zelfvertrouwen. In het boek zelf heb ik de titel helaas niet duidelijk naar voren zien komen. Toch trok ook de inhoud erg mijn aandacht. Tekenen is iets waar ik sinds ik klein was al erg mee bezig ben geweest, daartoe hoort ook het modetekenen. Ik kan me verliezen in het tekenen van een avondjurk van zijde of een sportieve “streetstyle”. Het lezen over dit onderwerp was dan ook totaal geen straf en heeft me zelfs inspiratie gegeven tot nieuwe tekeningen en ontwerpen.

Ten derde spreek de achterliggende gedachte van dit boek mij erg aan. Meisjes en vrouwen hoeven niet te wachten tot er een man langs komt die hen kan onderhouden. Dit boek spoort meisjes aan het heft in eigen handen te nemen en zich te ontwikkelen tot een onafhankelijke en zekere vrouw met een carrière. Ook ik zie het behalen van (financiële) onafhankelijkheid en een mooie loopbaan als een doel. Het zorgt voor de ontwikkeling van bijvoorbeeld creativiteit en het vermogen kwesties te kunnen oplossen. Een prachtige boodschap vooral in de tijd na de Tweede Wereldoorlog toen vrouwen de taken van mannen begonnen over te nemen.

Kortom is dit een heerlijk boek waar je zo doorheen bent. Ik kan met zekerheid zeggen dat dit boek in mijn top 5 komt door de schrijfstijl, de prachtige boodschap en mijn persoonlijke interesse. Als ik zo vrij mag zijn, zou ik mij bij deze willen excuseren om ook maar eens wat te gaan doen aan mijn persoonlijke ontwikkeling in het thema: “Kleren maken de vrouw.” Juist ja, ik ga even heerlijk online shoppen!

Geschreven door: Lysbeth Koster

(Leeswaarschuwing: De onderstaande tekst bevat details over de inhoud en/of afloop van het verhaal.)

Samenvatting

Merel is tv-redactrice en op een normale zondagmiddag in het jaar X willen ze in een schoolgebouw een wetenschappelijk programma opnemen, waarin het kind Joeri een hoofdrol zal spelen. Hij is een erg slim wiskundejongetje (maar niet hoogbegaafd). De opnames zijn nog maar net begonnen, als er een enorme knal buiten klinkt. Op last van de autoriteiten moet iedereen blijven zitten waar hij zit. Merel zit vanaf dat moment met nog zeven anderen opgesloten in het gebouw waar een ondoordringbare dikke mist omheen hangt. Niemand weet wat er exact aan de hand is, maar ze besluiten de instructies op te volgen en te blijven zitten waar ze zitten. De opladers van de mobiele telefoons liggen helaas thuis, internet ligt er natuurlijk ook uit, maar er is voorlopig water, de elektriciteit doet het en er is genoeg leesvoer aanwezig in de klaslokalen en de schoolbibliotheek .

Merel vindt bij een rondgang door de school een agenda van een meisje, dat Melissa heette. Die agenda gaat ze min of meer als dagboek gebruiken om de dagen van elkaar te kunnen onderscheiden. Boven alle hoofdstukken staat dan ook vermeld welke dag het is dat de mensen in het schoolgebouw zitten. Een van de acht, de  cameravrouw Lotteke, is al heel snel verdwenen. De andere zeven zijn Merel, Barry en Leo (die van de televisiezijde komen) Natalie en haar zoon, de 8-jarige Joeri, Kaspar (de onderwijzer van Joeri) en Kalyem (de conciërge van de school). Ze besluiten de lokalen zo te verdelen dat iedereen een andere kamer heeft. Ze hebben helemaal geen contact met de buitenwereld en ze vragen zich natuurlijk wel af wat er buiten is gebeurd. Leo is populair onder de bewoners. In het begin draait alles om het jongetje Joeri dat het leven in de brouwerij brengt. Hij zorgt dat er gespeeld wordt. Maar gaandeweg komen er spanningen onderling. Dat heeft bijvoorbeeld te maken met het verdelen van voedsel en de behoefte aan seks. Op dag 21 vindt Merel een buisje waarin medicijnen hebben gezeten voor iemand die onder grote psychische spanningen lijdt. Ze vertelt dat wel tegen Barry, die een van haar beste collega’s  is. Dan valt de elektriciteit uit, wat ook weer voor spanningen zorgt. Om de seksuele spanning te verminderen masturbeert Merel bij erotische fantasieën, want seks is onder dergelijke omstandigheden een middel tot ontspanning. Natalie brengt daarom vaak de nachten door in het lokaal van Kasper, de onderwijzer van Joeri. Joeri voelt zich dan buitengesloten door twee mensen uit zijn directe omgeving (zijn moeder en zijn meester) en zoekt zijn toevlucht tot Merel. Ze begrijpt later dat hij dit doet om zijn moeder een beetje jaloers te maken. Hij vraagt Merel met hem het mattenspel te spelen. Daarbij glijdt hij met een mat van de trappen in de school. Maar wanneer Merel eindelijk daarin toestemt, gaat het goed mis. Joeri dondert van de trap en het ziet er akelig uit. Zijn arm heeft een open , gecompliceerde breuk en daarin begint later koudvuur te komen. De arm wordt zwart en moet worden geamputeerd. Dat doet Kaspar met het keukenmes. Merel veegt de bloedvlek van de trap, maar vindt meteen een nieuw kokertje van medicijnen. Natalie is woedend vanwege het gebeurde, maar eigenlijk is ze zelf ook een beetje schuldig door ‘s nachts naar Kaspar te gaan.

Natalie en Kaspar nemen het besluit het schoolgebouw te verlaten. Ze dragen Joeri met zich mee, wanneer ze vertrekken. Leo zegt dat Joeri zo koud was toen hij vertrok, dat hij vermoedt dat het jongetje dood was. Dat gebeurt allemaal omstreeks de dagen 50 tot en met 55. Een dag later hebben Merel en Leo voor de eerste keer seks met elkaar. De dagen daarna gebeurt dat weer, maar Merel zorgt ervoor dat ze altijd vroeg weer weggaat bij Leo, want ze wil niet dat de anderen iets merken.  Wanneer ze elke vierde nacht wil overslaan met seks en ze langs zijn lokaal loopt, hoort ze twee mannen hijgen. Leo en Barry hebben dan ook seks met elkaar.

Op dag 72 is het 12 november en dat is de verjaardag van Merel. Ze wordt 29 jaar. Kaylem nodigt haar uit in zijn lokaal: ze krijgt als cadeau een ketting die hij zelf gemaakt heeft. Hij vertelt haar over zijn verleden als vluchteling. De dagen vliegen voorbij. Merel heeft steeds seks met Leo. Ze heeft een vreemd soort buikpijn. De lezer vermoedt op dat moment wel dat ze zwanger zal zijn. Dat verhoogt ook de onderlinge spanningen, want Barry weet er intussen van. Hij was er immers ook gebrand om Leo te veroveren. Maar hij ziet nu in dat dit waarschijnlijk onmogelijk is. Hij wil dan niet verder leven en weigert te eten en te drinken. Merel verzorgt hem nog een tijdje. Leo verdenkt Barry ervan de man van de pillen te zijn. Merel krijgt een geschreven brief van Barry: hij wil niet verder leven. Hij zegt dat hij nooit pillen heeft geslikt. Hij vertelt dat hij Leo ook een brief geschreven heeft. Merel kient het zo uit dat ze de brief van Barry aan Leo ontfutselt terwijl hij onder de douche staat. In de brief deelt Barry aan Leo mee dat hij verliefd op hem is, maar dat hij begrijpt dat hij voor Merel kiest. Daarmee is het doel in zijn leven voorbij. Als lezer voorvoel je dat hij de lust om te leven verloren heeft en zal sterven.

Merel is intussen zwanger: dat kan alleen van Leo zijn en in haar dagboek richt ze zich nu tot “je”, met wie ze meer dan waarschijnlijk haar ongeboren kind bedoelt. Die wil ze voor later vertellen wat er allemaal gebeurd is.

Barry sterft en het lijkt erop dat Kaylem hem een handje heeft geholpen. Merel is enkele dagen niet goed bij bewustzijn en als ze wakker wordt, blijkt dat Kaylem en Leo begonnen zijn aan de fastfoodmaaltijd-Barry. Ze zijn aan zijn benen begonnen. Deze vorm van kannibalisme komt natuurlijk wel eens meer voor bij mensen onder extreme omstandigheden (vgl. de beruchte vliegramp in de Andes in de film Alive). Kaylem is de initiatiefnemer. Volgens Leo smaakt het vlees hetzelfde als de Peruaanse cavia die hij ooit eens voorgezet heeft gekregen. Merel neemt later wraak door Kaylem te wurgen met de ketting die ze ooit van hem had gekregen voor haar verjaardag. En omdat het voedsel na al die dagen natuurlijk  op is, beginnen ze ook te knagen aan het vlees van Kaylem. Het is allemaal heel luguber.

In een van de laatste dagboekhoofdstukken beklemt Leo dat hij in North Dakota verslaafd is geraakt aan de pillen. Hij had vijf kokers bij zich toen hij in het schoolgebouw aankwam. Hij vertelt aan Merel dat hij de school moet verlaten, omdat hij “hulp” moet halen, omdat anders Merel, de baby en hijzelf het allemaal niet zullen overleven. In het laatste dagboekverhaal geeft Merel aan dat Leo acht dagen daarvoor vertrokken is en dat ze sindsdien niets meer van hem heeft vernomen. Ze bekent dat ze nu alle pillen in een keer geslikt heeft: ze droomt nu min of meer van een reis naar North Dakota met haar (ongeboren) dochtertje.

Een bizar einde van het verhaal. Waarschijnlijker is dat ze in het schoolgebouw zal zijn omgekomen en dat anderen haar dagboekaantekeningen zullen hebben gevonden.

(Bron: Scholieren – “alles wat er was” door Kees Van Der Pol, 2013)

Mening

Is het eindelijk zomervakantie, ga ik een boek lezen waarbij mensen gevangen zitten in een schoolgebouw. De grootste nachtmerrie van een scholier komt in het boek “Alles wat er was”, door Hanna Bervoets, tot leven en wordt een regelrechte kwelling voor hoofdpersoon Merel.

Na de eerste hoofdstukken kom je steeds meer in een draaikolk van spanning terecht. Het boek bevat erg veel spanningsbogen met geheimzinnige en rare gebeurtenissen waardoor de aandacht van de lezer niet af te wenden is. Wanneer je dan eindelijk denkt een adempauze te hebben bereikt wordt je alweer geconfronteerd met het volgende probleem, discussie of kwelling van het gezelschap. Hierdoor blijft het boek tot het einde interessant om te lezen.

De schrijfstijl van H. Bervoets is, wanneer de aandacht erbij wordt gehouden, relatief gemakkelijk te begrijpen. De moeilijke punten zitten hem in de opbouw van het boek in combinatie met de vele geheimzinnige en spannende gebeurtenissen. Je krijgt steeds een andere dag uit het dagboek van Merel mee waardoor de chronologie onjuist is. Bepaalde ontwikkelingen moet je dus zelf koppelen en je wordt vaak naar bepaalde dwaalsporen geleidt. Daarbij krijg je de situatie alleen vanuit het dagboek van Merel mee en daarmee dus alleen haar visie op de situatie. Naarmate de dagen oplopen worden beschrijvingen vager door de afnemende krachten van de hoofdpersoon. Toch is deze moeilijkheidsgraad op een positieve manier neergezet, vooral als je wel houdt van een puzzeltje. Zonder deze verassende aspecten zou het boek eentonig en saai worden. De lezer wordt beziggehouden doordat de schrijfster haar/hem stimuleert de eigen hersencapaciteit te gebruiken, een slimme zet van Hanna Bervoets.

Toch vond ik het boek niet altijd even plezierig om te lezen. De samenstelling van het gezelschap is enigszins apart en ook de situatie lijkt onwaarschijnlijk. Naarmate het boek vordert wordt de situatie heftiger en dat vereist ook hectische maatregelen. Vooral toen het kannibalisme aan bod kwam en de daaropvolgende moord op de conciërge werd het mij af en toe even te veel. Dit is natuurlijk voornamelijk te wijden aan mijn persoonlijke smaak in boeken en mijn verbeeldingsvermogen waardoor elk detail tot leven kwam. Toch geeft dit ook aan dat “Alles wat er was” een goed geschreven en samengesteld boek is waarbij het verhaal zich echt hecht aan je gedachten.

Ik kan met zekerheid zeggen dat dit boek gemakkelijk en vlot weg leest zonder afbreuk te doen aan de zeer spannende opbouw van het boek. Het verhaal kent zijn rare en aparte kanten maar dit geeft het boek een eigenaardig en toch aantrekkelijk karakter. De afsluiting is, positief of negatief gezien, een knaller en vormt zich tot een open einde waardoor de lezer het verhaal nog wel een tijdje bij zich draagt. “Alles wat er was” zou niet mijn eerste aanbeveling zijn maar verdient toch een goede plaats door het indrukwekkende verhaal. 

Geschreven door: Lysbeth Koster