(Leeswaarschuwing: De onderstaande tekst bevat details over de inhoud en/of afloop van het verhaal.)

Samenvatting

Deel I: Monte Carlo

Hoofdfiguur is de 35-jarige Engelse automonteur Jack Preston. We volgen hem vanaf de Grand Prix Formule I van Monaco in mei 1968. In het eerste deel, 'Monte Carlo', werkt hij voor het Britse team Lotus. Het is de dag van de grand prix in Monaco en de wereld kijkt toe: niet alleen de prins van Monaco  en zijn vrouw Grace Kelly zijn aanwezig, ook de wereldberoemde Amerikaanse filmster Deedee zal straks haar  opwachting maken. Voor de start van de wedstrijd komt zij het asfalt op, waar Preston haar redt wanneer gelekte autovloeistof in brand vliegt. Hij beschermt haar met zijn lichaam, waardoor hij zelf in de hens komt te staan en zwaar gewond wordt afgevoerd. Zij komt ongeschonden uit de bijna-catastrofe. Preston daarentegen verbrandt zijn rug, billen en nek. Er is een vrouw op de tribune die met een camera net één foto heeft gemaakt van dat moment.

Deel II: Aldstead

Schadelijker voor Preston  echter is de afwikkeling van de gebeurtenis: niemand heeft waardering voor zijn heldendaad, Deedee's lijfwacht krijgt de eer toegeschreven haar gered te hebben. Preston is niemand: zijn acties niet betekenisvol, zijn gezicht niet bekend. De media vermelden zijn naam niet.  Hij keert terug naar zijn woonplaats Aldstead in Engeland en vervolgt, zo goed en zo kwaad als mogelijk, zijn oude leven. Aanvankelijk zien de dorpsbewoners hem als een held, maar er is één man , een seizoenarbeider, die heel sceptisch is. Er is wel een bijzonderheid: zijn vrouw Maureen wordt opgewonden van zijn littekens en ze beleven dagelijks een menig plezierig seksueel hoogtepunt. Er lijkt een kentering te komen als Deedee in een talkshow bij Kingsley komt, maar het hele café, de Zwarte Zwaan, wacht vergeefs op een excuus of dankwoord van Deedee. Ze vertelt alleen dat ze in de serie de Wrekers gaat meespelen. Die wordt vanaf dat moment goed bekeken door Jack, die er speciaal een kleurentelevisie voor koopt. Hij heeft wilde fantasieën beroemd te worden en voor Ferrari te kunnen werken, maar hij krijgt een ontslagbrief van Lotus. Hij denkt echter nog steeds met Deedee in contact te kunnen komen. Hij vindt dat hij recht heeft op een soort beloning. In het dorp heeft hij alleen erkenning van de niet zo slimme en autistische Ronny.

Deel III: Monte Carlo

Het is ongeveer een jaar later wanneer Deedee door een noodlottig auto-ongeluk om  het leven komt. Niemand weet de exacte oorzaak. Preston gelooft sterk in een soort goddelijk evenwicht: elke mens krijgt evenveel als hem toekomt. Maar de beloning waarop hij hoopt, komt niet, wel wordt Deedee gestraft voor haar ondankbaarheid. Er wordt een minuut stilte gehouden voor de volgende Grand Prix. Op de dag in juli dat de eerste mens op de maan landt, gaat Jack met zijn mooie Lotus Cortina rijden met de simpele Ronny. Hij vraagt hem of hij tot twintig kan tellen in een dodelijke bocht waarbij jack zijn handen losmaakt van het stuur. Normaal kan dat maar zes seconden. 

Het is een open einde, maar het is heel waarschijnlijk dat Jack om het leven komt (zoals zijn grote idool Deedee) Ronny meldt zich zoals gewoonlijk bij de invalide vrouw die altijd zijn ravenzwarte haren kamt.

(Bron: Scholieren – Monte Carlo, Kees van der Pol 2014) Daarnaast eigen aanpassingen verricht.

Mening

“Nog nooit reed hij, of welke Nederlander dan ook, aan de leiding van een F1-race. Nog nimmer was er een 18-jarige die vooraan reed in een grand prix. Tot Max Verstappen.” Een citaat van het NRC op 15 maart 2016. Max Verstappen laat letterlijk en figuurlijk alle remmen los en is de trots van ons Nederland. Fantastisch!

Tijdens deze fantastische wedstrijd was ik bezig het boek “Monte Carlo”, door Peter Terrin, te lezen. Het toeval is bijna eng, gelukkig het boek zelf niet. Monte Carlo is een prachtig boek met een goede verhaallijn en ook de opbouw is erg goed in elkaar gezet. Je krijgt kleine stukjes mee van personages die je niet goed kent. Gelukkig wordt het al snel duidelijk dat Jack Preston de hoofdpersoon is. Niet lang na het begin van het boek is de spanning al om te snijden. Erg fijn omdat ik me dan meteen in het boek kan vastbijten. Door het boek heen zit een mooie afwisseling van spanning en rust. Toch blijft er altijd iets mysterieus en onbekends door de gevoelens en gedachten van de hoofdpersoon. Continu wordt je geconfronteerd met de vragen: “Wat gaat hij nu doen?” en “Wat spookt er nu door zijn hoofd?”. Erg knap dat deze aantrekkingskracht tot aan het einde van het boek wordt vastgehouden.

De schrijfstijl van het boek is erg fijn en simpel. Je komt er makkelijk doorheen maar toch zitten er kleine puzzeltjes in die het fris houden. Het boek is opgedeeld in drie delen waarvan vooral de laatste erg duidelijk een andere periode aangeeft. Elke deel is weer verdeeld in hoofdstukken van, over het algemeen, maar één of twee pagina’s lang. Persoonlijk vond ik dit erg prettig lezen. Je kan namelijk makkelijk bij een bepaald hoofdstuk stoppen, of toch nog eentje doorlezen.

In het boek krijg je mee hoe Jack Preston een heldendaad heeft verricht maar daar vervolgens geen erkenning voor krijgt. Je voelt de pijn, het verdriet en het onbegrip door de pagina’s heen tot diep van binnen. Op een prachtige manier leef je echt mee met het verhaal. Soms vond ik dit ook wel confronterend, dat een boek mij zo mee kon sleuren in een bepaalde emotie. Het derde deel vond ik wel het lastigere deel van het boek. Er wordt overgeschakeld naar verschillende personages waarvan je in eerste instantie geen verband weet te vinden met het verhaal. Toch wordt langzaam duidelijk waar de schrijver naar toe wil. Het derde deel wordt afgesloten met een open einde wat, op een grappige manier, erg frustrerend was.

Kortom, het boek leest vlot weg en is ook nog eens super leuk. Het is geen boek wat een grote indruk heeft achtergelaten (zoals de overgave wel deed), maar is wel erg geschikt om lekker in weg te dromen. Ik zou het boek zeker aanraden!

Geschreven door: Lysbeth Koster

(Leeswaarschuwing: De onderstaande tekst bevat details over de inhoud en/of afloop van het verhaal.)

Samenvatting:

De hoofdpersoon in het verhaal is Jeroen Brouwers. Zijn moeder stierf eind januari 1981. Ze woonde alleen in een bejaardentehuis. Hij heeft haar daar nooit opgezocht. Ze belde hem wel af en toe maar hing dan meteen op. Het overlijden van zijn moeder werd hem ’s ochtends telefonisch bericht. Hij was niet aanwezig op de crematie, maar heeft deze wel tot in alle details laten beschrijven. Tijdens de crematie, zou hij uit het boekje hebben willen lezen waarmee zijn moeder hem heeft leren lezen: ‘Daantje gaat op reis,’ van L. Roggeveen, maar door het vele verhuizen is hij dat kwijtgeraakt.

De hoofdpersoon lijdt aan plotselinge aanvallen, waarbij hij krankzinnig van angst wordt. De ‘angst- en emotiedempers’ die hij er tegen slikt, maken hem rustig en onverschillig, denken wordt onmogelijk voor hem en er treedt een vervreemding van zichzelf op. Zes à zeven jaar geleden, toen hij een tamelijk onevenwichtig leven leidde, heeft hij Liza ontmoet. Hij is slechts drie dagen in haar gezelschap geweest. Toch is ze zeer belangrijk in zijn leven. Dit komt doordat hij een moederfiguur in haar ziet. Na deze korte relatie is hij getrouwd met een andere vrouw. Ze schonk hem een kind.

Na de dood van zijn moeder moet hij zowel aan zijn moeder als aan Liza denken, in dezelfde hoeveelheid van liefde als van afkeer (hartstochtelijk en niet hartstochtelijk). Hij voelt niks en wil ook niks voelen. Brouwers heeft samen met zijn grootmoeder, moeder en zus in het Jappenkamp Tjideng gezeten, waar Kenitji Sone de commandant was. Jeroen woonde er van zijn derde tot en met zijn vijfde leefjaar. De ellende van het kamp is voor hem pas later realiteit geworden. Destijds heeft hij, als ‘egoïstische levenslustige kleuter’, helemaal niet geleden. Zo heeft hij geen slechte herinnering aan de psychologische foltering. Deze bestond eruit dat, van tijd tot tijd alle jongetjes afscheid van hun moeder moesten nemen ze vervolgens werden opgehaald met onbekende bestemming, waarna ze soms dagenlang wegbleven. Jeroen was altijd makkelijk te herkennen aan zijn legerhelm en ze vonden elkaar dan ook altijd terug in het kamp.

Voor Jeroen was de tijd na de oorlog pas traumatisch. Zijn moeder liet hem achter in een pensionaat. Hij voelde zich verraden. Bij de afscheidszoen viel de voile van zijn moeder voor zijn lippen. Dit ‘voorval’ was tekenend voor de rest van zijn leven: ze kussen elkaar door een traliewerk van spinnenweb. Hij stelt zich enkele keren voor wat zijn moeder en hijzelf gedaan hebben op het moment dat ze overleed. Zo beschrijft hij uitvoerig wat er te zien was op de televisie.

Toen Jeroen Brouwers nog een kampbewoner was, overleed zijn grootmoeder. Vele kampbewoners overleden, maar hij had geen enkele gevoelens, zelfs niet toen zijn kampvriendjes overleden, zoals Nettie Stenvert. Hij heeft geschaterd als vrouwen door de Jappen mishandeld werden. Volgens Brouwers hebben zijn kampervaringen geleid tot de wroeging die hij in het heden heeft. Als kleuter deed het hem namelijk niks. Nu blijft het hem achtervolgen. Jeroens moeder is ook mishandeld geweest door de Jappen. Zij moest eens voor straf een nacht lang naakt in het licht van schijnwerpers staan, met mitrailleurs op zich gericht.

Op een dag moesten de vrouwen in het kamp grote kuilen graven, naar bleek om daar voedselzendingen van het Rode Kruis in te gooien, waarna alles vernietigd werd. Zijn moeder smokkelde voedsel voor hem mee en werd betrapt. Sone, commandant in het kamp, trapte haar tot bloedens toe in het kruis. Volgens de schrijver stopte hij, op dat moment, om van zijn moeder te houden en wil hij een andere moeder. Dit gevoel krijgt hij opnieuw bij de geboorte van zijn dochtertje, want dan is zijn vrouw ook kapot en wil hij een nieuwe. Brouwers herinnert zich vooral de urenlange kampappèls in de brandende zon. Hij leerde toen als vanzelfsprekend aanvaarden dat vrouwen moeten worden gefolterd en gestraft. Het ergste was als Sone kwam en er in hurksprongen gekikkerd moest worden tot bij sommigen de ontlasting naar buiten kwam, samen met losgeschoten organen in bloed en blubber.

Hij heeft een associatie met de walging die hij voelde bij de 'duurzame beschadiging van de schoonheid' toen zijn dochtertje met een keizersnede ter wereld kwam.

Jeroen reed op de dag van zijn moeders crematie rond en dacht onder meer aan Liza. Toen hij zijn auto stopte en een stukje in een mistig bos rond liep, voelde hij diezelfde mist in zijn hoofd.

Na de tijd waarop de crematie geweest was, reed hij terug naar huis en ging verder aan zijn boek over zelfmoord. Hij krijgt weer een angstaanval en ziet zijn gezicht in de mist in vloeibaarheid ontbinden. Hij gaat drinken.

(Bron: Scholieren - Bezonken Rood, Gertje 2004) Daarnaast eigen aanpassingen verricht.

Mening:

Het boek “Bezonken rood”, geschreven door Jeroen Brouwers, is een type boek dat ik normaal gesproken vermijd. De oorlog en haar vele verhalen vindt ik zeker interessant in mijn geschiedenis boek, maar niet zozeer als leesvoer. Toch sprak dit boek mij aan omdat het ging over de jappenkampen. Je hoort erg veel over de gebeurtenissen en ellende in Europa, maar aan de andere kant van de wereld bleven de verhalen aardig verborgen. Vooral omdat we het net hadden gehad over de Tweede Wereldoorlog in het westen was ik erg benieuwd naar hoe het er in de exotische delen aan toe was gegaan. Het boek heeft veel indruk op me gemaakt en kwam zeker binnen. Maar mijn persoonlijke voorkeur gaat er niet naar uit.

Het verhaal zelf is eigenlijk best oppervlakkig. Het gaat over een man bijna over de helft van zijn leven. Hij heeft een vrouw en een dochter, maar denkt nog steeds vaak aan zijn avontuurtjes met Liza. Het contact met zijn moeder is hij verloren en ook over de rest van zijn familie wordt maar weinig gesproken. Hij zit vooral in de knoop met zichzelf. Maar al snel komt de reden van deze knoop in beeld en begint het hele boek vorm te krijgen. Alle ellendige en rare gebeurtenissen lijken ineens diepgang te hebben waardoor je er begrip voor gaat tonen. De schrijver beschrijft het leven van een kind in de jappenkampen op een erg indrukwekkende maar tegelijkertijd ook kalme manier. De invloeden van een jeugd als deze worden later meer dan duidelijk.

In het begin pakte ik het boek er minder gauw bij. Het was langdraderig en af en toe gewoon raar. De manier van schrijven was soms lastig door de plotselinge tijdsverandering en het feit dat er geen duidelijke hoofdstukken aanwezig zijn. Maar beetje bij beetje begon ik het boek te begrijpen. Door sommige stukjes een tweede keer te lezen zie je ook de achterliggende betekenissen en begrijp je ook de rest van het verhaal beter. Bepaalde scenes zoals de handelingen in de jappenkampen vond ik erg indrukwekkend en soms ook moeilijk om te lezen. Maar toch vindt ik het belangrijk dat dit soort boeken en verhalen blijven bestaan. We mogen deze ellendige gebeurtenissen niet zomaar vergeten omdat het zoveel heeft stukgemaakt. Het is belangrijk dat we van deze verschrikkelijke fouten leren.

Het boek zal ik niet in mijn “top 5 leukste boeken” neerzetten. Puur omdat ik het verhaal zelf mij niet aantrok en bepaalde aspecten moeilijk te begrijpen waren. Toch heeft het wel erg veel indruk op mij gemaakt en mij ook zeker laten nadenken over dingen als oorlog, vrede en wat invloeden uit je jeugd met jou kan doen als volwassen iemand. Ik zou het dus wel aanraden omdat het een erg leerzaam en diepgaand boek is.

Argumentatieopdracht:

Voor mijn eindopdracht voor Nederlandse literatuur moet ik een mondeling betoog houden over een van mijn gelezen boeken. Bij dit betoog moet ik kiezen of ik het boek de hemel in prijs, of dat ik het tot de grond toe zal afbranden. Van elk gelezen boek maak ik dit jaar een argumentatieopdracht ter voorbereiding voor de eindopdracht. In deze opdracht komt een inleiding voor mijn betoog, een ultrakorte samenvatting van het boek, mijn argumentatieschema en een slot voor mijn betoog.

Inleiding:

De liefde tussen een moeder en haar kind is een ontzettend sterke band die onbreekbaar lijkt. Maar oorlog, geweld en onbegrip kunnen grote gevolgen met zich meebrengen. Al deze ellende en narigheid is schadelijk voor een mens en zal een brandend litteken achterlaten die voor de rest van het leven zichtbaar zal zijn. Achter elk litteken zit een verhaal, een bepaalde herinnering die van grootste waarde kan zijn voor de drager. In het boek “Bezonken rood” krijg je een deel van het litteken van Jeroen Brouwers te zien.

Samenvatting:

Wanneer hoofdpersoon Jeroen Brouwers (40 jaar) bericht krijgt dat na al die afzonderlijke jaren zijn moeder is overleden, begint het rouwproces. Herinneringen aan zijn kinderjaren in de jappenkampen en de liefde voor zijn moeder krijgen daardoor weer nieuw leven ingeblazen.

Argumentatieschema:

Na al mijn vorige boeken volledig de hemel in geprezen te hebben is het dan toch tijd om er ook een af te branden tot de grond. Het boek “Bezonken rood” is een prachtig boek wat veel indruk op mij heeft gemaakt. Het afbranden van dit boek is dan ook alleen bedoeld om aan een bepaalde opdracht te voldoen.

Argument 1.

“Bezonken rood” lijkt een historisch onbetrouwbaar boek te zijn.

Sub-argument 1. Jeroen brouwer is als kind van 3 jaar in de jappenkampen terecht gekomen en heeft daar zo wie zo tot zijn 6^e jaar gezeten. Maar hoeveel kan een kleuter nou werkelijk onthouden? Persoonlijk heb ik alleen nog een vaag beeld van enkele gebeurtenissen uit deze tijd van mijn leven. In het boek wordt grotendeels verteld over de situatie in de jappenkampen met daarbij verschrikkelijk veel details. Bijvoorbeeld: “Op een zekere dag was Nettie Stenvert dood, die een pop bezat met ogen die open en dicht konden. Aan de hand van mijn moeder stond ik bij het lijk van die Nettie, die mijn vriendinnetje was geweest. Men had het lijkje, met een strik in het pijpenkrullenhaar, in een theekist gelegd en, op het hoofd na, toegedekt met het zilverpapier of het zilverglanzendetinpapier dat tegen de binnenwanden van die kist had gezeten.” Zeg nou zelf, een kind van tussen de 3 en 6 jaar die zulke details onthoud moet wel een wonderkind zijn geweest. Daarnaast is dit niet de enige scherp gedetailleerde passage uit het boek, het boek staat en vol mee. Beter nemen we de uitspraken en herinneringen van een kleuter met een korreltje zout.

Sub-argument 2. Oorlog en geweld doen erg veel met mensen en kunnen hen tekenen voor het leven. Zo zijn er enorm veel soldaten die een trauma hebben overgehouden aan hun tijd in het leger. Maar ook in de kampen, waaronder ook de Jappenkampen, is ontzettend veel geleden en gezien. De slachtoffers van deze kampen hebben een verschrikkelijke tijd gekend die je niemand toe zou wensen. Logisch dat ook vele van hen een mentale stoornis of ongerustheid met zich mee hebben genomen. Door deze verschrikkelijke gebeurtenissen kan het (logisch) moeilijk zijn om helder en objectief naar deze tijd te kijken. Bepaalde punten zouden dus door Jeroen Brouwer op een verkeerde en ook onrealistische manier naar voren kunnen zijn gebracht.

Sub-argument 3. Ook Rudy Kousbroek heeft zijn mening luidt en duidelijk geopenbaard over het boek van J. Brouwers. Ook hij heeft een tijd in de Jappenkampen moeten doorbrengen en zou dus moeten weten waar Dhr. Brouwers precies over praat. Toch heeft ook hij het over een onrealistisch beeld en een “Oost Indisch Kampsyndroom”.

Argument 2.

Het verhaal is denigrerend en sleept je mee naar een wereld vol depressie en problemen.

Sub-argument 1. Wat er in de kampen uit de periode van de Tweede Wereldoorlog is gebeurt is natuurlijk verschrikkelijk. Zo worden ook een aantal van deze verschrikkelijke gebeurtenissen (misschien overdreven) beschreven door Jeroen Brouwers. Hij zat door zijn leeftijd bij zijn moeder en alle andere vrouwen in een kamp. Er hebben verschrikkelijke martelingen plaatsgevonden en als Dhr. Brouwers echt zoveel herinnert als hij beweert, is het aanneembaar dat hij een bepaald trauma heeft opgelopen. Maar de denigrerende houding tegenover vrouwen en in het bijzonder moeders is wel erg overdreven. Het is duidelijk dat de schrijver zelf nog lang niet is hersteld, in zoverre dat mogelijk is, door zijn verschrikkelijk negatieve houding tegenover de vrouw. Zo lijkt het alsof hij een vrouw ziet als een soort voorwerp dat je kan gebruiken om haar vervolgens maar aan de kant te gooien.

Sub-argument 2. Naast de denigrerende aanblik tegenover vrouwen en moeders wordt in het boek duidelijk dat de hoofdpersoon niet eens de geboorte van zijn eigen dochter wil aanschouwen. De reden hiervoor is de verschrikkelijke marteling van zijn moeder waarvan hij nog steeds alles in detail kan vertellen. Toch komt het op mij erg egocentrisch over. Het is lang geleden en de hoofdpersoon heeft de keuze gemaakt zijn leven weer op te bouwen. Hij is getrouwd en was er zelf bij toen de bevruchting plaatsvond. Hij heeft gekozen zijn leven weer op te bouwen en daarbij hoort geven en nemen. Puur uit egoïsme heeft hij zijn vrouw helemaal alleen een bevalling laten doorstaan om, wanneer het kind ter wereld is gebracht, doodleuk binnen te lopen alsof er niets is gebeurt. Onacceptabel en erg teleurstellend.

Sub-argument 3. Door het hele boek heen lijkt er een donkere draad gespannen te zijn. De ingrijpende jaren uit het verleden kunnen niet deels losgelaten worden waardoor de rest van zijn leven wordt verpest. De hoofdpersoon komt over als een zwak en grauw iemand waardoor het hele boek eigenlijk een beetje teleurstellend overkomt. Vooral omdat er zoveel verhalen zijn van mensen uit de kampen die zichzelf wel, deels, hebben kunnen herpakken en nu zoveel goeds doen.

Argument 3. Lak aan een goede opbouw en eenheid in het boek.

Sub-argument 1. Het doet aanvoelen alsof het boek een hoopje bij elkaar gegooide herinneringen zijn die zijn aangevuld met eigen mooimakerijen. Je schiet van hot naar her in het boek. Van een diepgaande flashback, naar het omgegooide potje pillen waarvan een deel in het schaamhaar blijft hangen, erg charmant is het dus niet. Daardoor is het boek ook af en toe erg moeilijk te volgen en snap je niet goed of je bepaalde aspecten serieus of op een sarcastische manier moet opvatten.

Sub-argument 2. In het begin kom je moeilijk in het boek door zijn langdraderige karakter, rare aspecten en lak aan een bepaalde spanningsboog. Langzaam wordt het boek beter en kom je er wel in, maar het einde is erg teleurstellend. Eenzaam, in het bos, in de regen herdenkt hij zijn moeder omdat hij de ballen niet had om naar haar crematie te gaan. Tussendoor lijkt er iets fout te zijn gegaan. Opeens komt er een bladzijde naar voren met daarin de volledige Tv-gids met daarbij of moeder het zou hebben bekeken of niet. Het komt over alsof de schrijver zijn bladzijden op moest vullen en daarom dus maar het programma overzicht heeft weergegeven. Lekker interessant…

Slot:

Een verschrikkelijke gebeurtenis die had kunnen worden verweven in een prachtige en indrukwekkende roman. Maar uiteindelijk komt het boek laks en deprimerend over. Dit boek is het bewijs dat littekens niet goed helen wanneer je ze de kans niet geeft.

Geschreven door: Lysbeth Koster