De Overgave - Arthur Japin

(Leeswaarschuwing: De onderstaande tekst bevat details over de inhoud en/of afloop van het verhaal.)

Samenvatting:

Quanah, leider van de indianengroep, de Comanche, zoekt Granny Parker op. Granny was een pionier, en zij is de overgrootmoeder van Quanah, want haar kleindochter Cynthia-Ann werd op 8-jarige leeftijd ontvoerd door Comanche indianen. Zij groeide op bij de indianen, trouwde met het opperhoofd, en werd moeder van Quanah, en Topsannah. Quanah zoekt Granny op om meer te leren over zijn moeder, en zij vertelt haar hele verhaal.

Deel 1. De prijs van grond

De pioniersfamilie Parker trekt samen met twee andere families naar Texas om daar grond te koloniseren, en stichten daar Fort Parker. Het gebied waar ze gaan wonen werd oorspronkelijk bewoond door Comanche indianen. 
Aanvankelijk laten de indianen Fort Parker met rust, maar op 19 mei 1836 vallen ze toch aan. Een groot deel van de kolonisten wordt vermoord en een aantal kinderen wordt ontvoerd. Granny Parker ziet hoe haar man vermoord wordt. Zelf wordt ze verkracht en half dood achtergelaten totdat zij gevonden en meegenomen wordt door de andere overlevenden van de aanval. (zoon James)

Deel 2. Zaad in de winter

De overgebleven inwoners van Fort Parker vluchten weg, en sluiten zich aan bij andere kolonisten. Ze ondervinden al snel dat ze niet geaccepteerd worden door de andere kolonisten. Granny en de andere verkrachte vrouwen worden erop aangekeken dat ze gemeenschap hebben gehad met indianen, ook al was dat tegen hun wil. Ze doen hun best om duidelijk te maken hoe het echt zit, 
maar ze komen daar niet erg ver mee. De meeste van de ontvoerde kinderen worden wel weer teruggevonden, maar zij zijn niet echt zichzelf meer en sterven na een tijdje alsnog. Granny ontmoet ook handelsman Holland Coffee. Hij doet zaken met de indianen, en met zijn hulp wordt een van de ontvoerde kinderen, Rachel teruggevonden. Later trekt Granny met hem mee naar Sam Houston. Dan hoort ze dat er een vrouw is gevonden die misschien haar kleindochter, Cynthia-Ann is.

Deel 3 God’s adem

Granny zoekt de vrouw op en het blijkt inderdaad haar kleindochter te zijn. Ze neemt haar en haar dochtertje Topsannah mee naar de westerse wereld, maar Cynthia-Ann is in de bijna 25 jaar dat ze bij de indianen woonde, helemaal verwilderd. Zij kan niet wennen aan de westerse beschaving en mist haar stam, die uitgemoord is door de blanken. Toch leven zij met z’n drieën nog redelijk gelukkig in het huis van Granny, totdat Topsannah sterft aan een longontsteking. Hierna stopt Cynthia-Ann met eten, en zo sterft zij ook. Granny blijft alleen achter.

(Bron: Scholieren – De Overgave, Anoniem 2010) Daarnaast eigen aanpassingen verricht.

Mening:

Vanaf de achterflap sprak dit boek mij meteen al aan. Dit had verschillende redenen die allemaal bijdroegen aan mijn interesse in het boek. Ten eerste vond ik de locatie waar het verhaal zich afspeelt erg speciaal. Ik ben altijd nieuwsgierig naar de wereld buiten Nederland. Het feit dat dit verhaal zich in Texas, Amerika afspeelt, zorgde ervoor dat ik meteen al veel opener naar het boek keek dan anders.

 Ten tweede verwachtte ik aspecten tegen te komen die tijdens geschiedenis aan bod zijn gekomen. Ik vind het altijd erg leuk en verrassend als ik situaties en jaartallen herken. In “De Overgave” gaat het over de tijd van kolonisten in Amerika en het leven van deze mensen. Ik was benieuwd hoe mijn beeld over deze periode zou veranderen tijdens en na het lezen van dit boek.

 Ten derde ging het over een speciale band tussen grootmoeder en kleindochter. Dit betekent niet de standaard zoetsappigheid tussen man en vrouw die in de meeste romans naar voren komt. Deze drie achterliggende gedachten zorgden ervoor dat ik veel luchtiger in dit boek ben gedoken. Het leek van tevoren al minder op een verplichting en meer op persoonlijke keuze. Nu maar afwachten of dit ook echt zou blijken…

“De Overgave” is prachtig geschreven. Het is een niveau vier boek waar je zeker je koppie bij moet houden, maar als dat je lukt gaat de rest eigenlijk vanzelf. Ik probeerde dan ook niet teveel hoofdstukken in een keer te lezen, maar het te houden bij een beperkt aantal. Op die manier kon het verhaal beter tot me inwerken en begreep ik ook bepaalde bedoelingen en handelingen beter. Vooral op het begin was het boek soms moeilijk. De oorzaak hiervan denk ik te wijden aan de afwisseling van tijden in het verhaal. Je begint het boek bijna helemaal aan het einde van het chronologische verhaal. Je leest door, maar echt begrijpen lukt nog niet. Vervolgens komen de passages van flashbacks die langzaam bepaalde dingen ophelderen. Deze flashbacks werden op een manier geschreven waardoor nog wel duidelijk bleef dat ze in het hoofd van Granny Parker, de hoofdpersoon, zaten. Mijn complimenten hoe Dhr. Japin dit voor elkaar heeft gekregen.

 Na elke zoveel hoofdstukken werd er weer een ander verhaal verteld. Kort, hoogstens een paar pagina’s lang. Je krijgt hints mee waar dit over gaat, maar echt begrijpen kan je het nog niet. Langzaam krijg je bepaalde vermoedens over wie er nou bedoeld wordt, maar pas op het einde van het boek valt alles op zijn plaats. En hoe! Deze passages vond ik ook een erg mooie toevoeging aan het verhaal en hielden mij in spanning tot het boek uit was.

 Samengevat is duidelijk te zien dat de opbouw van het verhaal erg technisch in elkaar zit. De schrijver heeft aandacht besteed aan aspecten waar de lezer niet onmiddellijk naar kijkt tijdens het lezen, maar deze achteraf zeker kan waarderen.

 Natuurlijk is ook het verhaal zelf en de diepgang erg indrukwekkend. Na elk hoofdstuk moest ik mij weer realiseren dat dit gebaseerd is op een waargebeurd verhaal, ongelofelijk. Het was leuk om te zien dat de locatie goed terug kwam in aanwijzingen over gebieden en natuur. Ook de historische aspecten kwamen terug, ondersteund door een handige tijdlijn achterin het boek. “De Overgave” heeft mij zeker een beter beeld gegeven van het leven van toen. Als laatste komt de band tussen grootmoeder en dochter erg mooi naar voren. In mijn gedachten zie ik gespannen draden, kris kras door elkaar die zich door het boek verweven hebben: een familieband. In die familieband zit een draad rechter en sterker gespannen dan de rest: de band tussen een grootmoeder en haar kleindochter. Deze sterke en liefdevolle draad komt door het hele boek door weer naar voren. Alles staat in het teken van die draden. Sommigen worden doorgeknipt of lopen een beschadiging op. Maar die ene sterke draad kan uiteindelijk tegen alles op. De mooiste scene vond ik dan ook toen Granny Parker zich realiseerde dat zij haar verwilderde schoondochter moest laten gaan. Ze hielden van elkaar, dat was meer dan duidelijk. Maar ieder had zijn eigen leven, en dan moet je loslaten.

“De Overgave” van Arthur Japin is het mooiste boek dat ik in mijn Nederlandse  literatuurgeschiedeniscarrière heb gelezen. Ik zou dit boek dan ook zeker aanraden.

Argumentatieopdracht:

Voor mijn eindopdracht voor Nederlandse literatuur moet ik een mondeling betoog houden over een van mijn gelezen boeken. Bij dit betoog moet ik kiezen of ik het boek de hemel in prijs, of dat ik het tot de grond toe zal afbranden. Van elk gelezen boek maak ik dit jaar een argumentatieopdracht ter voorbereiding voor de eindopdracht. In deze opdracht komt een inleiding voor mijn betoog, een ultrakorte samenvatting van het boek, mijn argumentatieschema en een slot voor mijn betoog.

Inleiding:

Lachend, als kleine indiaantjes rende je door de bossen. Het spelletje tussen de kolonisten en de indianen die lijnrecht tegenover elkaar stonden. Velen zullen dit prachtige rollenspel wel herkennen uit hun jeugd. Van grootste vijanden tot samen ranja en koekjes eten tijdens de wapenstilstand, wat een herinneringen! Maar hoe zou deze relatie, tussen twee totaal verschillende culturen, echt zijn gegaan?

Samenvatting:

“De Overgave” gaat over Granny Parker die alles op alles zet haar ontvoerde kleindochter terug te vinden in de 19^e eeuw in Texas, Amerika. Tijdens de zoektocht maakt ze vele vervelende gebeurtenissen en veranderingen mee, zowel in zichzelf als in haar omgeving.

Argumentatieschema:

In eerst instantie had ik mijzelf voorgenomen een keer een boek af te branden. Maar ik vind dit zo’n prachtig boek dat ik mijn gedachten heb veranderd. Ook dit keer zal ik het boek de hemel in prijzen. 

Argument 1

“De Overgave” door Arthur Japin brengt een prachtig en meeslepend verhaal met zich mee dat tot op de botten kippenvel doet geven.

Sub-argument 1. De diepe band die zich doet afspelen tussen een familie wordt op een fantastische manier beschreven. In deze familieband zit een band geweven die nog hechter is dan alle anderen: de band tussen een grootmoeder en haar kleinkind. De innigheid en het vertrouwen met elkaar doet dit boek en deze band zo warm en eigen aanvoelen.

Sub-argument 2. De ingrijpende gebeurtenissen in het verhaal laten je echt meeleven met de personages. Zowel voor de hoofdpersonen als voor de bij-personen krijg je diep ontzag. Zo’n scene komt bijvoorbeeld naar voren in hoofdstuk 6, bladzijde 95:

“Op een heuvel op minder dan een halve mijl afstand stond een heel leger mannen te paard, zon in de rug. Zij keken naar ons zoals wij naar hen, roerloos. We herkenden enkele Caddo’s aan hun hoofdtooi, maar de meerderheid waren Comanche, tussen de zes- en zevenhonderd.”

Vervolgens wordt in dit hoofdstuk in detail verteld op wat voor manier de indianen het kamp van de familie Parker hebben overvallen. Hoe ze bijna iedereen hebben vermoord en hoe ze kinderen, waaronder ook kleindochter Cynthia Ann, meenamen. De schrijver geeft de ernst van de gebeurtenis op een ingrijpende, maar op hetzelfde moment ook knappe en prachtige manier door.

Sub-argument 3. Het boek is eigenlijk helemaal niet zo vrolijk. Continu wordt de hoofdpersoon geconfronteerd met moeilijke veranderingen en gebeurtenissen. Maar dit is op zo’n prachtige en onbeschrijfbare manier beschreven, dat deze donkere wolken worden omlijnd met een gouden rand van zonlicht. Langzaam worden door het boek heen de donkere wolken doorbroken en wordt ook stilgestaan bij hoe mooi dat gouden zonlicht nu doorbreekt tussen de bladzijden.

Argument 2

De opbouw van het verhaal bevat zoveel vakmanschap, dat de moeilijkheid van het boek erdoor vervaagd.

 Sub-argument 1. De afwisseling tussen de tijden die in het boek voorkomen maakt het boek af en toe best pittig. Een deel van het verhaal speelt zich af in het heden, het andere deel speelt zich af in het verleden en wordt belicht door middel van flashbacks. Dit kan, vooral op het begin, een beetje verwarrend zijn. Maar naarmate je verder leest begrijp je de bedoeling van de structuur en leest het goed weg. De flashbacks zijn de hechtende factor voor het hele verhaal en worden op een prachtige manier verteld.

Sub-argument 2. De achterliggende gedachten van het verhaal worden op een erg mooie manier naar voren gebracht. Denk bijvoorbeeld aan de scene in hoofdstuk 8, bladzijde 234:

“ Nu staat hij tegenover me, het paard tussen ons in.”.

Met deze zin wordt geduid op Granny Parker en de zoon van haar kleindochter, Quanah. Tijdens het lezen overspoelen gedachten de hersenen. Redenerend proberen ze het verhaal uit te pluizen. Paarden zijn erg belangrijk voor de Indianen. Cynthia Ann heeft ook een Indiaans paard gereden, nu staat haar zoon met zijn paard bij Granny Parker. Het paard geeft een soort verbinding aan tussen de indianen en de beschaving van de familie Parker. Deze verbinding is dezelfde band die Cynthia Ann levert tussen Granny Parker en Quanah. Beide personen staan weer voor een bepaalde cultuur. Deze prachtige diepe gronden laten je echt nadenken over het boek.

Sub-argument 3. Door het boek heen loopt nog een kleiner verhaal. Na elke zoveel hoofdstukken staat een stuk tekst uit het perspectief van de indianenstam. Uiteindelijk weven deze twee verhalen weer samen en laten de twee culturen waarover wordt gesproken in het boek ook samenkomen.

Argument 3

De gebeurtenissen uit die tijd worden op een mooie manier geschetst waardoor je zowel kan genieten van een verhaal, als leren over de geschiedenis.

Sub-argument 1. Het feit dat dit verhaal gebaseerd is op een waargebeurd verhaal brengt verschillende gevoelens naar boven. Respect, woede en soms onbegrip voor bepaalde personages. Ooit is dit, ongeveer, echt gebeurd in een mensenleven. Dit dringt tijdens het lezen langzaam tot je door wat als gevolg met zich mee brengt dat jij nog meer gevoel kan vinden tussen de woorden en zinnen.

Sub-argument 2. De tijdlijn achterin het boek bevat, naast de gebeurtenissen van de Parker familie, ook bepaalde belangrijke historische gebeurtenissen voor de omgeving in die tijd. Deze manier helpt zeer goed bij de onderbouwing van het beeld dat wordt gevormd in het hoofd tijdens en na het lezen.  

Slot

In dit prachtige boek wordt de verbinding tussen twee culturen, een familie en een grootmoeder met haar kleindochter op een prachtige manier geschetst. Het feit dat dit gebaseerd is op een waargebeurd verhaal maakt het boek nog intenser. Het boek bevat meerdere prachtige diepgangen waarin je helemaal verloren gaat. Als je eenmaal begint aan dit boek, dan kan je niet meer opgeven. “Een mens is nu eenmaal niet gebouwd om op te geven.”

Geschreven door: Lysbeth Koster