Persoonlijke ervaring

“Vroeger, toen ik klein was...” schreef ik in september mijn eerste blogbericht, “Mijn leesautobiografie” was de titel. Wat was ik trots op mijn lees carrière, vooral de 11 delen van “De Grijze Jager” leken kroonjuwelen op mijn lijstje. Ik had het over fantasiewerelden met draken en wou eigenlijk niets weten van de realiteit van de Nederlandse literatuur, althans, dat dacht ik. Twee jaar later zit ik weer achter mijn computer en begin met die eerste zin op dat stralend witte beeldscherm. Laten we eens kijken hoe ik deze jaren beleefd heb, afgesloten van mijn fantasiewereld, gegooid in het oneindige denk spel van de Nederlandse literatuur.

Inmiddels zijn we twee jaar verder en heb ik veel geleerd over het lezen van literatuur. Ik merk aanzienlijk dat mijn leesniveau is gestegen en dat mijn woordenschat is toegenomen. Door het vele oefenen ben ik inmiddels in staat onderliggende betekenissen of grappen te herkennen waardoor de waarde van het boek en het lezen ervan toeneemt. Het lezen van literatuur kan lastig zijn en je moet er echt ingroeien. De schrijver gebruikt een andere aanpak en er is duidelijk over het boek en de betekenis nagedacht. Toch zie ik in dat iedereen literatuur kan leren lezen, als je maar een boek hebt wat binnen jouw interessegebied ligt.

Er heeft een verandering plaatsgevonden in de manier waarop ik lees. Dit is voor een groot deel te danken aan de theorie van verhaalanalyse. Toen ik mij deze stof eigen maakte, merkte ik dat ik het automatisch ging toepassen. Ik begon perspectieven te herkennen en langzaam ook andere elementen van de stof. Ik zag open plekken en de bijbehorende spanningsbogen, maar ook de manipulatietechnieken kwamen mij bekend voor. Hierdoor werden de boeken begrijpelijker en ook leuker om te lezen. Net als een schaakspel volg je alle zetten van je tegenstander, die in dit geval de schrijver van het literaire boek is. Zelf ben ik dus ook gegroeid op het speelveld van de literatuur. Momenteel zou ik mijzelf beschrijven als een goede niveau 4 lezer die zich nog volop ontwikkeld. Ik kan mezelf volledig overgeven aan een goed boek en wordt geprikkeld wanneer ik verhaalanalyse kan toepassen of herkennen. Ik zie kans voor verbetering in mijn woordenschat maar ook in het krijgen van een breder interessegebied.

Zoals ik al aangaf kan iedereen leren om literatuur te lezen, als je maar een goed boek pakt. Het kiezen van een boek binnen een persoonlijk interessegebied is belangrijk omdat leren makkelijker gaat als je het ook leuk vindt. Gelukkig is er een overweldigend aantal Nederlandse literatuurboeken waarbij voor ieder wel wat wils zit. Een keuze maken kan toch erg lastig zijn, voor mij gingen er behoorlijk wat stappen aan vooraf. Wanneer ik een boek lees, wil ik dat elke zin een bepaalde sensatie in je oplevert. Je eigen keuze speel hier een grote rol bij.

In eerste instantie zocht ik voornamelijk op “Lezen voor de lijst”, zo ben ik ook gekomen bij het boek “Die zomer” van Wanda Reisel. Maar deze manier werkte niet voor mij. Er waren te veel boeken en ik kon niet mijn interessegebied vinden. Zodoende ben ik afgegaan op aanraders van zowel vriendinnen als docenten. Hierdoor kan zowel van beide kanten een inschatting worden gemaakt of dit boek echt wat voor jou is. Ik heb vooral veel gehad aan het advies van mijn Nederlands docente. Door haar ruime vakgebied en ervaring kon ze goede inschattingen maken voor boeken die geschikt zouden zijn voor mij. Als laatste stap is het altijd belangrijk om de achterflap en eventueel recensies erbij te pakken. Wanneer ook deze laatste zet gespeeld is, heb jij het perfecte boek gevonden, schaakmat!

Door het herhaaldelijk, en gedeeltelijk ook onbewust, uitvoeren van deze stappen is er een rode lijn te herkennen in de soort boeken die op mijn lijst staan. In eerste instantie is zichtbaar dat er een opbouw zit in het niveau. “Volmaakte Verdwijning”, door D. Christmas, is een boek van een lager niveau en staat dus aan het begin van mijn lees carrière. Naarmate de lijst groeit blijven alleen nog maar niveau 4 of eventueel 5 boeken staan. Ook zijn er bepaalde thema’s die mij goed in de smaak vallen. Zo zijn er meerdere boeken met een avontuurlijk en eventueel romantisch tintje te herkennen. Qua onderwerpen zie ik veel reisverhalen of verhalen die zich in andere gebieden afspelen terug (De kleine Johannes – F. Van Eeden, Nooit meer slapen – W. F. Hermans, De Overgave – Arthur Japin, Bezonken Rood – J. Brouwers, Monte Carlo – Peter Terrin). Dit komt omdat ik zelf graag de wereld wil zien en er dus ook graag over lees. Een soort boek wat mij minder interesseert zijn oorlogsverhalen. Hiervan zie je dus nauwelijks wat terug, alleen in “Bezonken Rood” van J. Brouwers wordt hiernaar verwezen. Als laatste let ik ook op de hoofdpersoon in het verhaal. Zo komen veel jonge mensen terug in mijn boeken (Die zomer – Wanda Reisel, De kleine Johannes – F. Van Eeden, Nooit meer slapen – W. F. Hermans, Monte Carlo – Peter Terrin, Kleren maken de vrouw – Hella S. Haasse).

Mijn favoriete onderwerpen om over te lezen zijn reisverhalen, verhalen over bepaalde periodes in de geschiedenis (bijvoorbeeld de periode van “De Overgave”) en belangrijke of indrukwekkende karakters.

Ik kan met zekerheid stellen dat ik het lezen van literatuur nuttig vind voor mijn persoonlijke ontwikkeling. De literatuur en het lezen breiden de woordenschat uit wat later zeer goed van pas kan komen in welke richting dan ook. Daarnaast krijg je een stukje mee over de literatuur van je eigen land, wat gewoon belangrijke basiskennis verschaft, en leer je de theorie op een leuke manier toe te passen en te herkennen. Toch vond ik het soms jammer dat er begrenst werd tot alleen de Nederlandse en Vlaamse literatuur, alhoewel het op deze manier wel overzichtelijk wordt gehouden.

Zoals wel te zien is ben ik een voorstander voor het “Lezen voor de lijst”, toch heb ook ik momenteel mijn literatuur even weggestopt om te beginnen aan die groeiende stapel vrijetijdsboeken. Twee jaar lang heb ik weinig eigen boeken kunnen lezen, maar daar is inmiddels verandering in gekomen. Momenteel ben ik bezig met het boek “De Vallei van de Paarden”, deel 2 van “De Aardkinderen”, geschreven door Jean M. Auel. Hierna ben ik nog wel even bezig met “The Lord of The Rings”, de nieuwe boeken van “De Grijze Jager” en “Broederband”, door John Flanagan, en natuurlijk het uitlezen van “Val en Verlossing”, geschreven door  Leigh Bardugo.

Ik ben er zeker van dat ik de uitdaging met de (Nederlandse) literatuur ooit weer aan zal gaan, maar tot die tijd zal ik deze literaire koningin nog net een zet voor blijven.

Top 13

1.    “De Overgave” – Arthur Japin

Bij verre is “De Overgave” van Arthur Japin mijn nummer 1. Dit prachtige boek heeft alles waar mijn hart naar verlangt: een meeslepend en spannend verhaal, een droomwereld over zee en een uitdagende literaire opbouw.

2.    “Kleren maken de vrouw” – Hella S. Haasse

Dit boek leek voor mij gemaakt te zijn. Het was prachtig te lezen over twee van mijn favoriete interesses; fashion en tekenen. Daarnaast is de hoofdpersoon van dezelfde leeftijdscategorie en heeft ze het karakter van een Disney Princes. Het was het perfecte boek om te lezen op vakantie, onder de brandende zon met mijn voetjes in het zand. Door dit boek kon ik even al mijn zorgen over school en de dagelijkse hectiek vergeten, een echte aanrader!

3.    “Monte Carlo” – Peter Terrin

Monte Carlo lijkt me een heerlijke reisbestemming. Bij de aankondiging van dit boek door mijn lerares was mijn aandacht er dus meteen bij. Ook de rol van de wereldberoemde actrice maakt het boek voor mij interessant. Daarnaast was het een leuk en makkelijk boek om te lezen. De achterliggende gedachten kon ik er gemakkelijk uit pikken en zo merkte ik dat mijn leesniveau was gestegen. Het open einde zorgt voor een onvergetelijke afloop en daarom een 3^e plaats.

4.    “Hersenschimmen” – J. Bernlef

Na het lezen van dit verhaal kon ik voor een van de eerste keren zeggen dat ik een literair boek oprecht leuk vond. Ik denk dat dat ook de reden is geweest dat het boek me zo bij is gebleven. Het was een omkeerpunt in mijn houding tegenover de Nederlandse literatuur. Het speelt zich af in Amerika waardoor mijn aandacht al getrokken werd vanaf het begin. Het verhaal zelf is niet zo zeer speciaal maar de schrijfstijl en afloop vond ik prachtig. In het boek worden vele vragen over het leven aangekaart waardoor de schrijver je dwingt te blijven nadenken, zeer slim gespeeld van J. Bernlef.

5.      “Reynaert de Vos” – onbekend (historisch)

Dit boek is in de lessen uitgebreid aan bod gekomen. De periode uit de geschiedenis ligt mij minder, maar de fantasie en spot in het boek vond ik fantastisch. De schrijfstijl was, mede door de vertaling, beter te begrijpen en ik vond het erg leuk hoe gelijkenissen werden getrokken tussen de dieren en werkelijke personen van die tijd. Dat stukje verzet wat erbij komt kijken maakt dit boek zo speciaal. Het is echt iets uitzonderlijk op je lijst.

6.      “Max Havelaar” – Multatuli (historisch)

In de les is ook aandacht besteed aan de schrijver Multatuli met zijn boek “Max Havelaar”. Ik vond het ontzettend indrukwekkend door verschillende redenen. Ten eerste vind ik deze periode, Nederlands-Indië, een leuk onderwerp in de geschiedenis. Vooral omdat het zo ver bij Nederland weg ligt en het een prachtig gebied is. Ten tweede wordt er in dit boek gestreden voor gelijke rechten, iets waar ik zelf ook erg voor sta. Het boek kent prachtige verhalen en de opbouw is buitengewoon speciaal en infinitief. De betekenis erachter maakt het plaatje compleet. Het enige nadeel is de lastige schrijftaal, daarom nummer 6 voor Multatuli.

7.    “Nooit meer slapen” – Willem Frederik Hermans

In eerste instantie vond ik dit maar een negatief en enigszins eentonig boek. Toch heb ik genoten van de mooie beschrijvingen van de natuur en de onverwachte momenten die het verhaal levendig houden. Naarmate de tijd verstrijkt krijg ik steeds meer waardering voor dit boek. Er zaten leuke en diepzinnige elementen in die het een aantrekkelijk verhaal maken wat, in tegenstelling tot nummer 8, het boek een bijblijvend karakter geeft.

8.    “Volmaakte Verdwijning” – Derwent Christmas

Nummer acht is eigenlijk het omkeerpunt, alle overige boeken zou ik persoonlijk niet meteen aanraden. “Volmaakte Verdwijning” daarentegen was wel erg leuk. Het is een niveau 2 boek waardoor het gemakkelijk weg leest. Daarnaast wordt je tot op het laatst in spanning gehouden en wordt het boek niet eentonig. Toch heeft het boek niet een bijzonder karakter waardoor het langer bij je blijft.

9.    “Alles wat er was” – Hannah Bervoets

Tijdens het lezen van dit boek had ik niet het idee dat er echt een belangrijke boodschap achter zat. Ik vond het een raar en vooral op het einde luguber boek. Nu zal je je misschien afvragen waarom ik hem dan toch op de 9^e plek heb staan. De oorzaak hiervan is de spanning en indeling van het boek. De korte hoofdstukken gemaakt in de vorm van een dagboek zijn aantrekkelijk en lezen fijn weg. Daarnaast is, ondanks de rare kwesties, het boek niet eentonig waardoor je toch verder blijft lezen.

10. “Bezonken Rood” – Jeroen Brouwers

“Bezonken Rood” stond hoog aangeschreven op verschillende websites en de recensies waren erg goed. Toch viel het mij verschrikkelijk tegen, vooral omdat mijn verwachtingen zo hoog waren. Er zaten leuke en speelse accenten in die later werden uitgelegd, maar voor de rest vond ik het boek vooral erg raar. Wat erin beschreven wordt heeft wel veel indruk op mij gemaakt. Het geeft inzicht in het leven in Nederlands-Indië door de ogen van een slachtoffer. Dit boek heeft veel naslagwerk nodig gehad voordat ik het enigszins begrijpen, toch ben ik blij dat ik er tijd in heb gestoken.

11.  “De kleine Johannes” – Frederik van Eeden

Tijdens het uitzoeken van dit boek wist ik niet dat de schrijfstijl nog zo ouderwets zou zijn. Het verhaal is erg leuk en er komen veel aspecten uit het impressionisme terug. Er wordt geprobeerd een bepaalde sfeer te creëren en ik moet zeggen dat dit goed lukt. Toch was mijn literair vermogen op dat moment nog te zwak om dubbelzinnigheden en betekenissen eruit te halen. Dit maakte het boek, in combinatie met het oude taalgebruik, verschrikkelijk moeilijk. Toch was dit boek een uitdaging en heb ik veel geleerd door de research die ik na het lezen heb verricht.

12.  “Gysbrecht van Amstel” – Joost van den Vondel (historisch)

Dit boek is behandeld tijdens de Nederlandse lessen. Ik heb de “Gysbrecht van Amstel” zo laag geplaatst omdat de gehele periode in de geschiedenis mij niet interesseert. Het verhaal zelf vond ik maar moeilijk te begrijpen door de erg ingewikkelde opbouw en de verschillende personages. Mede door de lak aan interesse is dit verhaal zo laag geëindigd.  

13. “Die zomer” – Wanda Reisel

Helaas was het eerste boek wat ik las, ook meteen de stomste. Persoonlijk krijg ik de indruk dat ik het boek zo laag geplaatst heb omdat de literatuur en schrijfstijl nog totaal onbekend voor mij waren. Ik was onvoorbereid, vond het een raar verhaal en kon verscheidene aspecten niet volgen. Daarnaast is het karakter van de hoofdpersoon onbezorgd en naïef, wat recht tegenover mijn eigen karakter staat. Het is jammer dat mijn eerste boek zo’n blunder was. Ik herinner hoe erg ik opkeek tegen de nog komende 12 boeken na het uitlezen van “Die Zomer”. Gelukkig werden de boeken alleen maar beter en heb ik ook absoluut toppers gelezen, maar dit verhaal van Wanda Reisel zit daar zeker niet bij.

Een uitgebreid verslag van alle boeken, met uitzondering tot de historische boeken, is te vinden op dit blog. De verslagen staan verdeeld over de jaren 2014, 2015 en 2016.

Geschreven door: Lysbeth Koster